پالاسیت ها

شهاب سنگ ‌شناسان زمانی شهاب‌سنگ‌ها را به سه دسته اصلی سنگی ها، آهنی ‌ها و سنگی-آهنی ‌ها تقسیم می‌کردند. همانطور که در فصل چهار دیدیم اکثریت قریب به اتفاق شهاب سنگ ها به عنوان کندریت های اولیه طبقه بندی شدند. این تقسیم ساده، اگرچه راحت بود، اما به سرعت ثابت شد که ناکافی است. به دلیل دگرگونی حرارتی در منظومه شمسی اولیه، گرمایش داخلی در برخی از سیارک‌های بزرگ‌تر، طیف وسیعی از انواع شهاب‌سنگ از کندریت‌های پیش‌ساز اولیه مشتق گردیدند. انواع شهاب‌سنگ‌هایی با درجه ذوب پایین، مانند آکاپولکوئیت‌ها و لودرانیت‌ها، جداسازی ناقصی از مواد فلزی و سیلیکات را ایجاد کردند، در حالی که درجه‌های ذوب بالاتر، آثار سایه‌ای از تاریخ گذشته کندریتی خود را ایجاد کردند.شهاب سنگ های سنگی-آهنی که از نیمی از آهن و نیمی از سیلیکات ها تشکیل شده اند به دو گروه اصلی پالاسیت ها و مزوسیدیت ها تقسیم می شوند. پالاسیت ها در مرزهای بین هسته های فلزی و گوشته های سیلیکات اجسام مادر سیارکی ذوب شده و متمایز تشکیل شده اند. مزوسیدریت ها نیز سنگی-آهنی های هستند که دارای بخش های تقریباً مساوی از فلز و سیلیکات هستند. فراتر از آن، به نظر می رسد که مزوسیدیت ها اشتراکات کمی با پالاسیت ها دارند. آنها از ذوب ضربه ای، نتیجه برخوردهای تخریبی در منظومه شمسی اولیه تشکیل شده اند و ترکیبی از نمونه وسیعی از اجسام مادر را نشان می دهند.

پالاسیت ها

پالاسیت ها یکی از رایج ترین سنگی-آهنی های هستند که حدود تعداد زیادی آن در سراسر جهان شناخته شده است. اصطلاح “پالاسیت ” از یک شهاب سنگ 1600 پوندی می آید که در سال 1749 در نزدیکی کراسنوجارسک[1]، سیبری یافت شد. طبیعت‌شناس و کاشف آلمانی، پیتر سیمون پالاس[2]، نمونه‌هایی از این سنگ غیرمعمول، آهنی حاوی کریستال‌های بزرگ الیوین را جمع‌آوری کرد و آن را در سال 1772 در مجلات شرح داد. پالاس توسط پادشاه روسیه، کاترین کبیر[3]، برای کاوش این سنگ بزرگ در مناطق ناشناخته تایگا[4] سیبری (کوه امیر[5])، به ویژه در اطراف کراسنوجارسک، دعوت شده بود. او در آن زمان متوجه نشد که یک شهاب سنگ پیدا کرده است. بعداً این اولین پالاسیت  شناخته شده شد، گروهی که به نام او نامگذاری شد.

پالاسیت ها مخلوطی از الیوین کریستالی و شبکه ای از آهن نیکل هستند که کریستال ها می توانند از زرد روشن تا سبز روشن متفاوت باشند. وقتی الیوین مرغوب و گوهری باشد به آن پریدوت می گویند. گاهی اوقات از این کریستال های زیبا در جواهرات استفاده می شود. برخی از این الیوین ها دارای وجه کریستالی هستند. لازم به ذکر است که الیوین و فلز هر دو در حجم متفاوت هستند. گاهی اوقات این فلز تماماً ناپدید می شود و قسمت های بزرگی از الیوین را با فلز کم یا بدون فلز پشت سر می گذارد. در مواقع دیگر، کانی سیلیکات (اولیوین) نسبت الیوین به فلز معمولی را تقریباً 2 به 1 حفظ می کند. این نسبت از نمونه ای به نمونه دیگر و حتی در یک نمونه به طور قابل توجهی متفاوت است. اگر فلز در یک قطعه معین از الیوین فراوان‌تر باشد، فلز اغلب یک الگوی ویدمن اشتاتن با اکتاهدریت متوسط ایجاد می‌کند که به طور قابل‌توجهی زیبایی شهاب سنگ را بعد صیقل افزایش می‌دهد. پالاسیت ها از نظر شیمیایی، عنصری و ایزوتوپی به شهاب سنگ های آهنی  IIIAB و IIF مرتبط هستند که نشان می دهد ممکن است منشاء مشترکی داشته باشند.

پالاسیت  ها به سه گروه یا گروه مجزا مشابه گروه های شیمیایی شهاب سنگ های آهنی طبقه بندی می شوند: (1) گروه اصلی پالاسیت ، (2) گروه ایستگاه عقاب[6] و (3) گروه پیروکسن.

پالاسیت های گروه اصلی

پالاسیت های گروه اصلی حاوی مقادیر متفاوتی از کریستال های الیوین غنی از منیزیم در یک زمینه آهن نیکل هستند که معمولاً نسبت حجمی آن حدود 2 به 1 است. قطر بلورها معمولاً 5/0-2 سانتی متر است. پالاسیت های گروه اصلی دارای اکتاهدریت های متوسط (Om) با پهنای باند 3/0-5/0 هستند. کانی های جانبی مانند شرایبرزیت، ترولیت و کرومیت اغلب بین الیوین و آهن یافت می شوند. ترکیب آهن نیکل مشابه مقادیر تعیین شده برای آهن های گروه IIIAB است که نشان دهنده یک منشاء مشترک است. تصور می‌شود که پالاسیت ‌ها از ناحیه ای بین هسته فلزی و گوشته غنی از الیوین یک سیارک متمایز شده به وجود آمده‌اند.

پالاسیت های ایستگاه عقاب

این گروه به خاطر پالاسیتی نامگذاری شد که سال 1880 در نزدیکی ایستگاه عقاب (ایگل) در کنتاکی کشف شد. الیوین های این نمونه بسیار غنی از آهن و بخش فلز دارای محتوای نیکل بالاتری نسبت به اعضای گروه اصلی پالاسیت است. ترکیب عنصری و ایزوتوپی آهن ایستگاه عقاب مشابه آهنی های IIF بوده که نشان می‌دهد احتمالا از همان جسم مادری سیارکی منشا گرفته باشند. علاوه بر این، شواهد ایزوتوپی نیز نشان داده که احتمالا ارتباطی با کندریت‌های کربنی CO/CV وجود دارد. دو عضو دیگر این گروه شامل خلیج سرد[7] و ایتزاویسیس[8] می باشند.

قطعه ای از پالاسیت ایستگاه عقاب

پالاسیت  های پیروکسن

تنها چندین عضو در این گروه کوچک وجود دارد که با مقادیر جزئی کانی کلینوپیروکسن که می‌تواند به صورت دانه‌هایی در مرز الیوین، دانه‌های بزرگ‌تر در زمینه آهن-نیکل یا به صورت اینکلوژن ظاهر شوند. در ترکیبات عنصری آنها شبیه به یکدیگر هستند اما با پالاسیت  های گروه اصلی متفاوت هستند. همچنین آنها به هیچ یک از گروه های آهنی ها مربوط نمی شوند و بنابراین ممکن است قطعاتی از یک جسم والد سیارکی که قبلا ناشناخته بود را نشان دهند. اعضای مهم این گروه این گروه شامل نمونه های یاماتو8451، NWA 1911، ورمیلیون[9] و زیندر[10] می باشند.

[1] – Krasnojarsk

[2] – Peter Simon Pallas

[3] – Catherine the Great

[4] – Taiga

[5] – Mount Emir

[6] – Eagle Station grouplet

[7] – Cold Bay

[8] – Itzawisis

[9] – Vermillion

[10] – Zinder